STEFAN ŻEROMSKI - PATRON I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO

Stefan Żeromski - polski prozaik, publicysta, dramaturg, nazwany "sumieniem polskiej literatury"- urodził się  14 października 1864 roku wStrawczynie koło Kielc. Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej herbu Jelita. Wychował się w Ciekotach w Górach Świętokrzyskich. Jego ojciecWincenty Żeromski wspierał Polaków walczących w powstaniu styczniowym. Jednak po upadku powstania na skutek represji rosyjskich ojciec utracił majątek i aby utrzymać rodzinę został dzierżawcą folwarków. W 1879 roku Żeromski stracił matkę, a ojca w 1883 r.

W roku 1873 dziewięcioletni Stefan trafił na rok do szkoły początkowej w Psarach.  W 1874 roku rozpoczął naukę w Męskim Gimnazjum Rządowym w Kielcach. Z tego okresu pochodzą jego pierwsze próby literackie – wiersze, dramaty, przekłady z literatury rosyjskiej. Zadebiutował w 1882 w numerze 27 "Tygodnika Mód i Powieści" przekładem wiersza Lermontowa i w "Przyjacielu Dzieci" wierszem "Piosenka rolnika". Trudności finansowe i początki gruźlicy spowodowały, że gimnazjum ukończył w 1886 roku bez uzyskania matury. W tym samym roku rozpoczął studia w Instytucie Weterynarii w Warszawie (uczelnia nie wymagała matury). Tam zetknął się z ruchem socjalistycznym, działał m.in. w tajnej akcji oświatowej wśród rzemieślników i robotników. Następnie w 1889 zmuszony został zarzucić studia z powodów finansowych i zaczął pracować jako guwerner w domach ziemiańskich, m.in. w Łysowie (obecnie gmina Przesmyki koło Siedlec) oraz Nałęczowie.  Od 1889 jego utwory ukazywały się na łamach Tygodnika Powszechnego. W 1892 przebywał krótko w Zurychu, Wiedniu, Pradze i Krakowie. Jesienią tego roku ożenił się z Oktawią z Radziwiłłowiczów Rodkiewiczową, którą poznał w Nałęczowie. Również w tym samym roku wyjechał z żoną i jej córeczką z pierwszego małżeństwa do Szwajcarii, gdzie pracował jako bibliotekarz w Muzeum Narodowym Polskim w Raperswilu. Tam powstawały m.in. Syzyfowe prace. W Szwajcarii zetknął się m.in. zGabrielem Narutowiczem, Edwardem Abramowskim. W latach 1895 i 1898 ukazały się zbiory opowiadań Żeromskiego.

Po powrocie do kraju w 1897 pracował jako pomocnik bibliotekarza w Bibliotece Ordynacji Zamojskiej w Warszawie aż do roku 1904. Również w tym samym roku, tj. roku powrotu ze Szwajcarii, ukazały się Syzyfowe prace. W 1899 roku Żeromskiemu urodził się syn Adam. W tym samym roku ukazali się Ludzie bezdomni. W 1904 wyszła powieść Popioły, której sukces wydawniczy pozwolił przenieść się rodzinie Żeromskiego prawie na rok do Zakopanego. Dopiero od 1904 roku mógł poświęcić się pracy pisarskiej. Od 1905 roku działał w organizacjach demokratycznych i socjalistycznych. Był inicjatorem założenia Uniwersytetu Ludowego, organizował kursy dokształcające dla uczniów szkoły rzemieślniczej, w domu Żeromskich prowadzono ochronkę i tajną szkołę. W 1909 wyjechał z rodziną do Paryża, w którym mieszkali trzy lata. Po powrocie do kraju osiedlił się w Zakopanem. W 1913 założył nową rodzinę z malarką Anną Zawadzką. Owocem tego związku była córka Monika. Po wybuchu I wojny światowej zgłosił się do Legionów Polskich, jednak nigdy nie brał udziału w walkach. Wrócił do Zakopanego i działał w pracach Naczelnego Komitetu Zakopiańskiego. Był prezydentem Rzeczypospolitej Zakopiańskiej. W 1918 w wyniku choroby zmarł syn Żeromskiego – Adam.

W wolnej Polsce Żeromski zamieszkał w Warszawie, gdzie brał znaczący udział w życiu literackim. Brał udział w akcji propagandowej na Powiślu celem przyłączenia tych terenów do Polski, między innymi w Iławie, Suszu, Prabutach, Kwidzynie, Sztumie, Grudziądzu i wielu innych miejscowościach Warmii, Mazur i powiatów nadwiślańskich (Powiśla). Był inicjatorem powstania projektu Akademii Literatury, Straży Piśmiennictwa Polskiego, a w 1925 został założycielem i pierwszym prezesem polskiego oddziału PEN Clubu. W latach dwudziestych osiedlił się w Konstancinie-Jeziornie pod Warszawą w willi Świt, a później mieszkał na Zamku Królewskim w Warszawie. W 1922 ukazała się powieść Wiatr od morza, za którą otrzymał państwową nagrodę literacką, a w 1924 powieść Przedwiośnie. Filister honoris causa polskiej korporacji akademickiej Pomerania.

Żeromski zmarł na serce 20 listopada 1925 w Warszawie i został pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie (F/4/24). W 1928 otwarto w Nałęczowie poświęcone pisarzowi muzeum. W swej działalności artystycznej posługiwał się pseudonimami Maurycy Zych, Józef Katerla i Stefan Iksmoreż.

Ważniejsze dzieła Stefana Żeromskiego: Doktor Piotr, Duma o hetmanie, Dzieje grzechu, Echa leśne, Firlykowe Wzgórze, Ludzie bezdomni, Na probostwie w Wyszkowie, O żołnierzu  tułaczu, Popioły, Przedwiośnie, Puszcza Jodłowa, Rozdzióbią nas kruki, wrony , Róża, Sen o szpadzie, Siłaczka, Sułkowski, Syzyfowe prace, Uciekła mi przepióreczka, Uroda życia, Walka z szatanem, Wiatr od morza, Wierna rzeka, Zapomnienie, Zm

STANISŁAW STASZIC ( 1755- 1826)

Stanisław Staszic to wybitny polski działacz oświeceniowy, uczony, pisarz, publicysta, filozof, geograf i geolog, filantrop. Urodził się w 1755 r. w Pile. Był synem Wawrzyńca i Katarzyny Stasziców. Jego dziadek i ojciec byli burmistrzami Piły. Jako chłopiec uczęszczał do miejscowej szkoły parafialnej, potem uczył się w Poznaniu- w szkole średniej i w seminarium duchownym, a święcenia kapłańskie uzyskał w 1779 r. W 1779 r. wyjechał na studia do Paryża i w College Royal studiował głównie nauki przyrodnicze. Pozostawał wtedy pod wpływem filozofa Buffona, przedstawiającego w swoim dziele „ Historia naturalna” ewolucyjny tok rozwoju świata. Po powrocie do kraju został wychowawcą synów Andrzeja Zamoyskiego, nadal interesował się nauką i polityką. W niedługim czasie powstały dwa słynne dzieła S. Staszica: „ Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego” w 1787r. i w okresie Sejmu Wielkiego „ Przestrogi dla Polski” w 1790r. Po 1795 roku, gdy Polska była po trzecim rozbiorze, Staszic zajął się działalnością na rzecz rozwoju gospodarczego kraju oraz pracą naukową, zajmował się także sprawami organizacji szkolnictwa. Działał w Towarzystwie Przyjaciół Nauk, Izbie Edukacyjnej, Dyrekcji Edukacji Narodowej. Założył Szkołę Akademiczo - Górniczą w Kielcach, Instytut Agronomiczny w Marymoncie, stał na czele Rady Głównej Królewskiego Uniwersytetu w Warszawie, na jego wniosek założona została w Warszawie Szkoła Przygotowawcza do Instytutu Politecznicznego.

Stanisław Staszic był postacią bardzo znaną w Warszawie. Dzięki jego staraniom i hojnie ofiarowanym funduszom wzniesione zostały istniejące do dziś: Pałac Staszica oraz pomniki- Mikołaja Kopernika i księcia Józefa Poniatowskiego. W testamencie przeznaczył znaczne środki na rzecz kilku warszawskich szpitali, na wydział lekarski Uniwersytetu Warszawskiego, na budowę dla ubogich Domu Przytułku i Pracy przy ul. Wolskiej.

Stanisław Staszic otrzymał za swe dokonania najwyższe odznaczenie- Order Orła Białego.

Zmarł 20 stycznia 1826 roku w Warszawie. Jest pochowany na terenie należącym do dawnego kościoła Kamedułów na warszawskich Bielanach. Przez kilka lat po śmierci

S. Staszica jego grób był miejscem spotkań warszawskiej młodzieży i członków ruchów patriotycznych.